Anemi, vücudunuzdaki kırmızı kan hücrelerinin veya hemoglobin seviyesinin normalden düşük olduğu anlamına gelir. Hemoglobin dokulara oksijen göndermekten sorumlu olduğu için, kansızlık vücuttta ciddi problemlere sebep olabilir. Anemi’nin çeşitli türleri vardır.
Demir Eksiliği Anemisi
Demir eksikliği anemisi en sık görülen anemi türüdür. Genellikle her yaştan çocukları ve kadınları, özellikle de adet gören kadınları etkiler. Ayrıca kolon polipleri, kolon kanseri veya diğer gastrointestinal kanserler nedeniyle erkekleri ciddi şekilde etkileyebilir. Demir eksikliği anemisi genellikle bir kişinin gastrointestinal kanseri olabileceğine dair ilk uyarı sinyallerinden biridir.
Orak Hücreli Anemi
Orak hücreli anemi, iyi bilinen bir başka anemi türüdür. Bu durum dünya çapında milyonlarca insanı etkilemektedir. Değiştirilmiş genetik materyal ile ebeveynler tarafından çocuklara geçen kalıtsal bir hastalıktır. En çok etkilenen insanlar arasında Afrika, Orta Doğu, Akdeniz veya Hint kökenli olanlar bulunur. Her yıl, Afrika kökenli 12 bebekten 1’i, orak hücreli anemiyi çocuklarına geçirebilecek genetik bir potansiyelle doğmaktadır.
Aplastik Anemi
Aplastik anemi, kemik iliğinin her tür kan hücresi üretmeyi bıraktığı bir anemi şeklidir. Bu tip anemi çok ciddidir, ancak neyse ki nadirdir. Her yıl her 1 milyon kişiden 2 ila 12’sini etkiler. Aplastik anemi hem yetişkinlerde hem de çocuklarda görülür.
Kronik Hastalık Anemisi
Kronik hastalık anemisi, dünya çapında en yaygın ikinci anemi şeklidir. 1 ila 2 aydan uzun süren hastalıkları olan kişilerde görülen hafif bir anemi şeklidir. Bu tür hastalıklar, tüberküloz, HIV, kanser, böbrek hastalığı, romatolojik bozukluklar ve karaciğer hastalığını içerir.
Pernisiyöz Anemi
Pernisiyöz anemi, yaşlılarda daha sık görülen bir anemi şeklidir ve ya diyetle alım eksikliğinden ya da diyetlerinden B12 vitamininin zayıf emiliminden kaynaklanır. Alkoliklerde de sık görülen bir durumdur.
ANEMİ (KANSIZLIK) SEBEPLERİ
Aneminin aşağıdakiler dahil birçok nedeni olabilir:
- Beslenme eksikliği – Besinlerle alınması gereken demir, B12 vitamini veya folik asit eksikliği
- Otoimmün bozukluklar – bağışıklık hücrelerinin kırmızı kan hücrelerine saldırdığı ve yaşam sürelerini azalttığı otoimmün hemolitik anemi gibi
- Malabsorpsiyon – çölyak hastalığı gibi durumların neden olduğu vücudun diyetteki besinleri düzgün bir şekilde ememediği veya kullanamadığı durumlar
- Kan kaybı – travma, ameliyat, peptik ülser, ağır adet kanaması, kanser (özellikle bağırsak kanseri) veya sık kan bağışı nedeniyle
- Kalıtsal bozukluklar – Talasemi veya orak hücre hastalığı gibi
- Kronik hastalıklar – Diyabet, romatoid artrit ve tüberküloz gibi
- Hormon bozuklukları – Hipotiroidizm gibi
- Kemik iliği bozuklukları – kanser gibi
- İlaçlar ve ilaçlar – alkol, antibiyotikler, iltihap önleyici ilaçlar veya pıhtılaşma önleyici ilaçlar dahil
- Mekanik yıkım – mekanik kalp kapakçıkları kırmızı kan hücrelerine zarar vererek ömrünü kısaltabilir
- Enfeksiyon – kırmızı kan hücrelerinin ömrünü kısaltan sıtma ve septisemi gibi
- Ergenlik veya hamilelik gibi hızlı büyüme veya yüksek enerji gereksinimleri dönemleri
ANEMİ (KANSIZLIK) BELİRTİLERİ
Şiddetine bağlı olarak, anemi belirtileri şunları içerebilir:
- Soluk cilt
- Tükenmişlik
- Zayıflık
- Kolayca yorulmak
- Nefes darlığı
- Oturur veya yatar pozisyonda iken ayağa kalkınca kan basıncında düşme (Ortostatik hipotansiyon) – ağır bir adet dönemi gibi akut kan kaybından sonra olabilir
- Sık sık baş ağrısı
- Kalp çarpıntısı
- Kolayca sinirlenmek
- Konsantrasyon güçlükleri
- Çatlamış veya kızarmış dil
- İştah kaybı
ANEMİ’Yİ TEŞHİS YÖNTEMLERİ
Sebebe bağlı olarak, anemi, aşağıdakileri içeren bir dizi test kullanılarak teşhis edilir:
- Tıbbi geçmiş – herhangi bir kronik hastalık ve düzenli ilaçlar dahil
- Fiziksel muayene – anemi belirtileri ve anemi için bir neden aramak
- Kan testleri – tam kan sayımı ve kandaki demir seviyeleri, B12 vitamini, folat ve böbrek fonksiyon testleri dahil
- İdrar testleri – idrarda kan tespiti için
- Gastroskopi veya kolonoskopi – kanama belirtileri aramak
- Dışkıda gizli kan testi – kan varlığı için bir dışkı (kaka) örneğinin incelenmesi.
Anemi’yi Gösteren Test Sonuçları
Yetişkinlerde, seviyeler aşağıdaki normal aralıkların altındaysa anemi belirtilsidir:
Hemoglobin: Erkeklerde desilitre (g/dL) başına 14 ila 17.4 gram;
Kadınlarda 12,3 ila 15,3 g/dL
Hematokrit: Erkekler için %40 ila %52; kadınlar için %35 ila %47
ANEMİ (KANSIZLIK) TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Tedaviniz anemi tipinize göre değişmektedir.
Aplastik aneminiz varsa ilaca, kan nakline veya kemik iliği nakline (bir donörün kök hücrelerini aldığınız) ihtiyacınız olabilir.
Hemolitik aneminiz varsa, bağışıklık sisteminizi durduracak ilaçlara ihtiyacınız olabilir. Birinci basamak doktorunuz sizi damar sorunları konusunda uzmanlaşmış bir doktora sevk edebilir.
Kan kaybından kaynaklanıyorsa, kanamayı bulmak ve düzeltmek için ameliyat olabilirsiniz. Demir eksikliği aneminiz varsa, muhtemelen demir takviyeleri almanız ve diyetinizi değiştirmeniz gerekecektir.
Orak hücreli anemi tedavisi ağrı kesiciler, folik asit takviyeleri, aralıklı antibiyotikler veya oksijen tedavisini içerir. İlaç olarak, Hidroksiüre (Droxia, Hydrea, Siklos) adı verilen ilaç genellikle orak hücre ağrısı krizlerini (karmaşık mekanizma) azaltmak için reçete edilir. Vokselatör (Oxbryta) adı verilen ve kırmızı kan hücrelerinizin uygun şeklini korumasına yardımcı olabilecek ilaç. L-glutamin oral tozu (Endari), ağrı nedeniyle hastaneye yaptığınız yolculukları azaltabilir ve ayrıca akut göğüs sendromu adı verilen bir duruma karşı koruma sağlayabilir.
B12 vitamini veya folat eksikliğiniz varsa, size takviyeler reçete edilecektir..
Talasemi genellikle tedaviye ihtiyaç duymaz, ancak durumunuz şiddetliyse kan nakli, kemik iliği nakli veya ameliyat olabilirsiniz.
GÜNLÜK BESLENME VE ANEMİ İLİŞKİSİ
Günlük vitamin ve demir ihtiyacı cinsiyete ve yaşa göre değişir. Menstrüel dönemlerde demir kaybı ve hamilelik sırasında fetal gelişim nedeniyle kadınların erkeklerden daha fazla demir ve folata ihtiyacı vardır.
Demir
Ulusal Sağlık Enstitüleri’ne göre, 19 ila 50 yaş arasındaki yetişkinler için önerilen günlük demir alımı aşağıdaki gibidir:
Erkekler için 8 mg; Kadınlar için 18 mg
Hamilelik sırasında 27 mg; Emzirirken 9 mg
50 yaşın üzerindeki insanlar günde sadece 8 miligram (mg) demir gerektirir. Sadece diyet yoluyla yeterli demir seviyeleri elde edilemiyorsa, bir takviye gerekebilir.
İyi diyet demir kaynakları şunları içerir:
Tavuk ve sığır karaciğeri, koyu Hindi eti, Sığır eti gibi kırmızı etler, deniz ürünleri, güçlendirilmiş tahıllar, yulaf ezmesi, mercimek, Fasulyeler, Ispanak.
Folat
Folat, vücutta doğal olarak oluşan folik asit formudur. 14 yaşın üzerindeki kişiler, günde 400 mikrogram diyet folat eşdeğeri (mcg/DFE) gerektirir. Hamileyseniz veya emziriyorsanız, önerilen alım günde sırasıyla 600 mcg/DFE ve 500 mcg/DFE’ye yükselir.
Folat bakımından zengin gıdalara örnekler:
Sığır karaciğeri, Mercimek, Ispanak, büyük kuzey fasulyesi, Kuşkonmaz, yumurtalar
Ayrıca zenginleştirilmiş tahıl gevrekleri ve ekmeklerle beslenmenize folik asit ekleyebilirsiniz.
B12 vitamini
B12 vitamini için günlük yetişkin tavsiyesi 2,4 mcg’dir. Hamileyseniz, günde 2,6 mcg’ye ihtiyacınız var ve emziriyorsanız, 2,8 mcg’ye ihtiyacınız var.
Sığır karaciğeri ve İstiridye, B12 vitamininin en iyi kaynaklarından ikisidir. Diğer iyi kaynaklar şunları içerir:
Balık, et, kümes hayvanları, yumurtalar, diğer süt ürünleri B12 vitamini, diyetlerinden yeterince alamayanlar için ek olarak da mevcuttur.