Ayak mantarı (Tinea Pedis), ayak tabanlarında pullanma veya kabarma, parmak ağlarında çatlaklar ve kaşıntı ile karakterize, ayaklarda yaygın bir rahatsızlıktır. Tedavi olmayan ayak mantarı vücudun diğer bölgelerine yayılabilir ve daha ciddi cilt enfeksiyonlarına yol açabilir. Diğer insanlara da yayılabilir.
AYAK MANTARI SEBEPLERİ
Ayak mantarına dermatofit adı verilen bir grup mantar neden olur. Duşlar ve soyunma odaları gibi sıcak ve nemli ortamlarda gelişirler. Ayak mantarı olan başka bir kişiyle doğrudan cilt teması ile, bulamış olan yüzeyler veya nesnelerle temas yoluyla enfekte olabilirsiniz. Mantar ayrıca ayaklarınızdan vücudunuzun diğer bölgelerine yayılabilir.
Ayak mantarına çocuklarda nadir olmakla birlikte herkes yakalanabilir, ancak ayaklarınız sıcak ve nemli koşullara maruz kaldığında gelişme olasılığı daha yüksektir.
Enfeksiyon riskinizi artıran faktörler şunlardır:
- Spor salonu ve yüzme havuzlarındaki soyunma odaları ve duşlar gibi ıslak zeminli halka açık yerlerde çıplak ayakla yürümek
- Dar, burnu kapalı ayakkabılar giymek
- Ayaklarınızı ıslak, sıcak ve terli yapan nemli koşullar veya spor aktiviteleri
- Kötü ayak hijyeni—ayaklarınızı düzenli olarak yıkayıp kurutmamak, aynı çorapları veya ayakkabıları çok uzun süre giymek
- Hasarlı veya yaralı cilt
- Diyabet, Obezite, zayıflamış bağışıklık sistemi, ayaklarınızda doku hasarı veya yaralar gibi belirli tıbbi durumlar
AYAK MANTARI BELİRTİLERİ
Ayak mantarı genellikle ayak parmakları arasında (özellikle dış parmaklarda) başlar ve bir veya iki ayağı etkileyebilir. Ayak mantarının belirti ve semptomları şunlardır:
- Kırmızı, soyulma veya pullu cilt.
- Kaşıntı, batma veya yanma.
- Beyaz, sarı veya yeşilimsi görünüm.
- Kanayan çatlak cilt.
- Hoş olmayan bir koku.
Ayak mantarı, ayak tabanlarında ve yanlarında kronik kuruluk ve pullanma olarak da ortaya çıkabilir. Kuru cilt, egzama veya sedef hastalığı ile karıştırılabilir.
AYAK MANTARININ GÖRÜNTÜSÜ NASILDIR?
Ayak mantarı, bir veya iki ayakta kızarıklığa neden olabilir ve hatta eli tutabilir. “İki ayak ve bir el” kalıbı, özellikle erkeklerde sporcu ayağının çok yaygın bir sunumudur. El mantar enfeksiyonlarına tinea manuum denir.
Ayak mantarı, kasık (özellikle erkeklerde) veya ellerde saçkıran ile birlikte de görülebilir. Tinea cruris veya sporcu kaşıntısı adı verilen bir mantar kasık döküntüsü olduğunda ayakları muayene etmek yararlıdır.
AYAKLARDA DÖKÜNTÜLERİN VE KAŞINMANIN DİĞER SEBEPLERİ
Ayaklardaki döküntülerin ve kaşınmaların birçok olası nedeni vardır:
- Tahriş edici kontakt dermatit
- Ayakkabı veya diğer kremlerden kaynaklanan alerjik döküntüler
- Pompholyx (Dishidrotik Egzama)
- Sedef hastalığı
- Maya enfeksiyonları ve bakteriyel enfeksiyonlar (gram-negatif parmak ağı enfeksiyonu ve eritrazma).
AYAK MANTARI NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Sağlık uzmanınız genellikle ayaklarınızı inceleyerek ve semptomlarınızı gözden geçirerek ayak mantarını teşhis edebilir. Bazı durumlarda, sağlık uzmanınız küçük bir deri parçasını (biyopsi) çıkarabilir ve laboratuarda test edebilir. Birkaç damla potasyum hidroksit (KOH) solüsyonu cilt hücrelerini çözerek sadece mantar hücrelerinin görünmesini sağlar.
AYAK MANTARI TEDAVİSİ
Ayak mantarının tek bir nedeni olmadığı için tek bir tedavisi de yoktur. Bununla birlikte, ayaklar için kuru, temiz ve sürtünmesiz bir ortam sağlamak ilk hedef olmalıdır.
Ayakların nemli kalmasına neden olan vinil gibi tıkayıcı ayakkabı malzemeleri, mantarın çoğalması için mükemmel bir alan sağlar. Aynı şekilde, suyu ayaklarınızdan uzaklaştıran pamuklu gibi emici çoraplar da yardımcı olabilir.
Aşırı terleyen bazı kişiler, %20 alüminyum klorür (Drysol) gibi ter önleyiciler kullanabilir.
Özel ayak tozları ayaklarınızın kuru kalmasına yardımcı olabilir.
Ayakların bir alüminyum asetat solüsyonuna (Burow solüsyonu veya Domeboro solüsyonu) batırılıp ardından bir fanla kurutulması ve bunun 30 dakika içinde üç veya dört kez yapılması faydalı olabilir.
Günde bir veya iki kez, bir ölçü sirke ve dört ölçü su kullanarak hazırlanmış sıvıyla ayakları yıkamak ve ardından kurulamadan ayakların kurumasını beklemek tedaviye yardımcı olabilir.
AYAK MANTARLARI NASIL ÖNLENEBİLİR?
Ayak mantarından korunmanın basit yöntemleri vardır:
- Banyo veya duştan sonra daima ayaklarınızı ve parmak aralarınızı kurulayın. Ayaklarınız için ayrı bir havlu kullanın ve düzenli olarak yıkayın.
- Ayaklarınızı kuruladıktan sonra parmaklarınızın arasına talk pudrası veya mantar önleyici bir toz serpin.
- Evde veya dışarıdayken ayaklarınızı havaya maruz bırakın. Mantarın yayılmasını önlemek için açık ayakkabılar (yani sandaletler) giyin.
- Ayaklarınız çok terlerse çoraplarınızı düzenli olarak değiştirin.
- Nemi hapsetmeyen hafif malzemelerden yapılmış ayakkabılar giyin.
- Vinil veya kauçuktan yapılmış ayakkabılar giymekten kaçının.
- Her kullanımdan sonra kurumaları için zaman tanımak için her gün aynı ayakkabıları giymekten kaçının.
- Halka açık havuzların çevresinde, duşlarda ve soyunma odalarında sandalet veya terlik giyin.
- Ayakkabı, çorap ve havluları başkalarıyla paylaşmaktan kaçının.
AYAK MANTARINI EVDE TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Çay Ağacı Yağı
Güçlü ve sakinleştirici kokusuyla bilinen çay ağacı yağı, ayak mantarı gibi cilt rahatsızlıklarının tedavisinde uzun bir kullanım geçmişine sahiptir. Çay ağacı yağının antibakteriyel özellikleri, onu her türlü bakteri ve mantar enfeksiyonuna karşı etkili bir ilaç haline getirmiştir. Çay ağacı yağını kullanmanın en iyi yolu, 25 damla çay ağacı yağını ayak banyosuna karıştırmaktır. Ayaklarınızın 10 ila 15 dakika kadar bu suda bekletin.
Sarmısak
Sarımsak, cildin birçok rahatsızlığı için harika bir tedavi seçeneğidir. Mantar bakterileri, sarımsağın güçlü iyileştirici etkilerine karşı özellikle savunmasızdır. Bakteri ve mantarları uzak tutmak için sarımsağı doğrudan ayağa veya ayak parmaklarına uygulayın. Ayak mantarından şikayetçiyseniz, ayak parmaklarınızın arasına taze sarımsak dilimleri koyun ve 30 dakikaya kadar etki etmesine izin verin. Bu şekilde, sarımsaktaki ana bileşik olan allisin, her türlü bakteri izini etkili bir şekilde yok edebilir.
Karbonat
Karbonat, birçok kişi tarafından mantar enfeksiyonlarının tedavisinde oldukça etkili olarak kabul edilir. Hafif, taşınabilir ve kullanımı kolay olduğu için popülerdir. Esas olarak bir sünger gibi davranır, ayaktan ve çevresinden fazla miktarda nemi emer. Karbonat kullanmanın en iyi yolu spor salonuna gittikten sonra doğrudan ayaklara sürmektir; bu, ayaklarınızın kuru kalmasını ve bakterilerden korunmasını sağlar. Alternatif olarak, nemi emmek için ayaklara mısır nişastası uygulayabilirsiniz.
Susam ve Hindistan Cevizi Yağı
Hindistan cevizi yağının ayak mantarı gibi durumlara karşı oldukça faydalı olduğu kanıtlanmıştır. Antifungal ve antibakteriyel özelliklerin bir kombinasyonunu sunan hindistancevizi yağı, ayak mantarı için en iyi tedavilerden biridir. Hindistan cevizi yağı, kekik yağı veya elma sirkesi gibi diğer bileşenlerle karıştırıldığında daha da güçlüdür. Hindistan cevizi yağına başarılı bir alternatif, hindistancevizi yağına benzer bileşenler içeren susam yağıdır. Karışımı doğrudan ayaklara uygulayın ve kurumasını bekleyin. Gerektiği kadar sık tekrarlayın. Cildin gözeneklerini tıkamamak için çok fazla uygulamamaya özen gösterin.
Hidrojen peroksit
Eczanelerden kolaylıkla bulabileceğiniz Hidrojen peroksit genellikle temizlik ve güzellik ürünlerinde bakterileri yok etme aracı olarak kullanılır. Suda seyreltildiğinde insan derisi üzerinde de harika bir dezenketandır. Hidrojen peroksit, mantar büyümesini bastıran ve onu anında öldüren oksijen açısından zengin bir maddedir. Hidrojen peroksit kullanmak için birkaç damla %3 hidrojen peroksiti ayak banyosunda seyreltin. Ayaklarınızın 10 dakika kadar bu suda beklemesine izin verin ve cildi dikkatlice kurulayın. Maddeyi ayak tırnaklarının altına da aldığınızdan emin olun. Yanma hissederseniz, peroksit miktarını azaltın ve daha fazla su ekleyin. Bu ilacı kullandıktan sonra nemlendirmek de iyi bir fikirdir.
Banyo tuzları
Ayak mantarı için oldukça kabul gören bir diğer tedavi seçeneği, bakterileri öldürmek ve doğal iyileşmeyi desteklemek için özel banyo tuzlarının kullanılmasını içerir. Bu amaç için en iyi minerallerden biri, güçlü mantar önleyici özellikler içeren Himalaya kristal tuzudur. Birkaç yemek kaşığı tuzu bir ayak banyosunda ılık suyla karıştırmayı deneyin. Ek bir mantar önleyici destek için yarım bardak elma sirkesi veya çay ağacı yağı ekleyin. Bu elementler, mantarın gelişemeyeceği bir ortam yaratarak çalışır. Spor salonundan ayrılmadan önce kalan bakterileri öldürmek için ayaklarınıza biraz elma sirkesi sürebilirsiniz.